Stationsgebouw Simpelveld (Simpelveld)

Het eerste station van Simpelveld dateert uit 1853. Burgemeester Werner Brand van Simpelveld was de motor achter de bouw van het eerste Nederlandse grensstation. Aanvankelijk was dit station in Bocholtz gepland, maar de burgemeester van Bocholtz (de heer Vincken) en de gemeenteraad waren tegen. De halte, lag volgens hen, te ver van de dorpskern af.

Het gebouw had een lengte van ongeveer 35 meter. In de jaren 188218871894  en in 1903 werd het pand gewijzigd en verder uitgebreid. In 1903 had het station een lengte van 75 meter. 

Door  het toenemende trein- en goederenvervoer werd het station al snel te klein en op 29 december 1908 vond dan ook de aanbesteding plaats voor een geheel nieuw station met twee bovenwoningen en een overkapt perron. De aanbestedingsprijs bedroeg ƒ 82.500,00 (€ 37.437,00). De bouw werd uitgevoerd door aannemer Muyrers uit Sittard. Het nieuwe station lag ongeveer 30 meter ten oosten van het oude.

Simpelveld kreeg hiermee één van de grootste stationsgebouwen in Limburg. Jammer genoeg is men in 1975 overgegaan tot gedeeltelijke afbraak. Van het 100 meter lange gebouw bleef slechts 38 meter over. De grote goederenloods, maar vooral de prachtige wachtzaal vielen ten prooi aan de slopershamer. Op de begane grond bleven alleen het plaatskaartenbureau en enkele lokalen voor de Nederlandse en Duitse douane over. Het plaatskaartenbureau is er nog steeds. De douanelokalen zijn tot restauratie en keuken verbouwd.

Het spoorwegstation heeft Simpelveld geen windeieren gelegd. Het werd een belangrijke plaats in de omgeving en de werkgelegenheid kreeg een enorme stimulans. Aan het station lagen acht cafés. Dit duidt er op dat er veel passagiers waren. Van de acht café's bestaat erg geen één meer. Ook bevonden zich aan de Stationstraat verschillende pakhuizen voor fruit- en aardappelhandel. Als het fruit (vooral appels) rijp was, brachten tientallen boeren hun oogst naar het station van waar het in goederentreinen naar Duitsland geëxporteerd werd. Ook trok het spoor veel nieuwkomers naar het dorp. Denk aan handelaren, de douanebeambten, spoorlieden en de Marechaussee.

Alle treinen, ook internationale, moesten in Simpelveld stoppen. Het verhaal gaat dat zelfs Hitler, in 1940 tijdens de reis naar het westfront , in Simpelveld moest stoppen. Ook wordt verteld dat deze "Führertrein" vooraf werd gegaan door een pantsertrein en dat er voortdurend een vliegtuig boven bleef cirkelen. Langs het traject stond om de tien meter een SS-soldaat, terwijl de bewoners van de woningen langs de spoorbaan de ramen gesloten moesten houden.

Op 15 mei 1949 werd  de Miljoenenlijn (Simpelveld – Schaesberg) opengesteld voor personenvervoer. Op dit traject zou de Blauwe Engel gaan rijden. Op 25 mei 1954 werd het internationale verkeer tussen Simpelveld en Aken weer hervat. Hier ging de Rode Duivel rijden.

Doordat Simpelveld een grensstation was, werden hier controles uitgevoerd. Reizigers die van Simpelveld naar Maastricht reisden konden via het plaatskaartenkantoor en de derdeklasse wachtkamer de trein bereiken. Was de bestemming Simpelveld, dan gingen reizigers eerst naar de visitatiezaal (huidige restauratie en keuken). Hier werden de paspoorten gecontroleerd en koffers en tassen werden onderzocht op smokkelwaar. Had men iets aan te geven dan kon men dit "vrijmaken" bij de ontvanger. Werd men onder verdenking gesteld dan werd er in een aparte ruimte een lijfelijke controle uitgevoerd. Bij dames gebeurde dit door een vrouwelijke ambtenaar.

Voordat de internationale trein aankwam, werd het hek op perron één gesloten. Na de controle door de Marechaussee en de Duitse "Zöllner" konden de reizigers weer plaatsnemen in de trein.

De grenscommiezen en Zöllner waren niet zo geliefd bij de bevolking. Op het smokkelen en in beslag nemen van goederen stond een hoge boete. Kon men deze boete niet betalen dan volgde een gevangenisstraf.

Smokkelen was een soort van "volkssport" geworden. Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog werd smokkelen echter zeer gevaarlijk. De douane wilde (na een eerste waarschuwingsschot) nog wel eens direct met scherp schieten.

Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Duitse bevolking naar Simpelveld om koffie, tabak, boter en andere schaarse producten in te slaan. De Simpelveldse middenstand bloeide hier door op. Jaren later zou dit beeld omkeren. Nederlandse grensbewoners bezochten toen Aken om daar inkopen te doen. Bron: Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort, objectnummer 517.904; http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/rechten

Het grensstation bleef door de jaren heen echter belangrijk!

In 1988 stopte de treindienst tussen Kerkrade en Simpelveld en in 1992 werd de dienst Maastricht - Aken gestaakt. Hiermee verloor station Simpelveld haar grensfunctie.

In april 1995 klonk er door Simpelveld een stoomfluit en vertrok er de eerste toeristische stoomtrein voor een rit over de Miljoenenlijn.

Nadere bronnen en literatuur: