Neubourg, kasteel (Gulpen)

Ten zuiden van het dorp Gulpen op de linkeroever van de Gulp ligt een imposant kasteel. De naam van dit kasteel wordt sinds 1300 in de archieven vermeld als Nieuwenborgh of Neubourg. Deze naam suggereert dat er een oudere burcht in de buurt moet hebben gestaan. Naar alle waarschijnlijkheid is dat een kasteel dat op de motte, de Burggraaf ten noorden van Gulpen, heeft gestaan.

Neubourg was in bezit van de familie Julemont in de dertiende eeuw en kwam via Arnold van Sippenaeken en Tilman van Ophem aan het einde van de veertiende eeuw uiteindelijk in handen van het geslacht van Eynatten. Dit geslacht zou het kasteel ruim drienhonderd jaar bewonen en zijn bezittingen in de omgeving sterk uitbreiden. In 1635 werden Jan en Winand van Eynatten verheven in de adelstand. Door dit groeiende prestige van de familie moest uiteraard ook het kasteel worden aangepast en van 1636 tot 1644 werd het L-vormige kasteel tot een nieuw U-vormig kasteel omgebouwd.

Het huidige kasteel moet grotendeels uit deze periode stammen. De hoektoren met de knobbelspits is ook in deze periode gebouwd (1640). In 1716 werden Neubourg en verschillende rechten op Gulpen en Margraten verkocht door Jan Philippe baron van Eynatten aan de Akense lakenfabrikant Johann Adam von Clermont. Deze ondernemer zou een jaar later in, in 1717, tsaar Peter de Grote ontvangen op kasteel Neubourg. Gedurende de achttiende eeuw zou het kasteel nog meerdere malen van eigenaar wisselen en kleine verbouwingen kennen. Zo werden in 1732 de hardstenen omlijste vensters aangebracht en in 1774 werden de neo-classistische elementen aangebracht en een kleine toren op de noordoosthoek en de gehele oostvleugel gesloopt. Hierdoor heeft het kasteel tijdelijk een U-vorm gehad.

Aan het begin van de negentiende eeuw kwam het in handen van de grafelijke familie Marchant et d’Ansembourg. Oscar Marchant d’Ansembourg, die ook burgemeester van Gulpen was, liet verbouwingen aan het kasteel uitvoeren en de kasteeltuin in de populaire landschappelijke stijl aanleggen. Hij liet de in 1774 gesloopte oost-vleugel opnieuw bouwen, waardoor de binnenplaats weer gesloten werd. Ook liet hij een kapel aanbrengen, die deels uitsteekt over de gracht. In de eerste voorburcht waren de stallen, een brouwerij en de dienstwoningen gevestigd. De tweede voorburcht is een boerderij. Het geheel is oorspronkelijk omgracht geweest, maar een groot deel hiervan is in de negentiende eeuw gedempt.

Nadere bronnen en literatuur: