Kroon de, Huis

Het huis De Kroon was gelegen op de hoek van de Emmastraat (tegenwoordig Pancratiusstraat) en de Gasthuisstraat.

Voor de Tweede Wereldoorlog droeg het de naam “Ons Volkshuis”. In de loop der eeuwen hebben in het pand vele notabelen gewoond. Al in 1570 is er sprake van het huis “in de Croone” van Tyss Cloot tot Herlo. Het pand had de functie van herberg. In 1625 logeerden in de herberg twee Spaanse sergeanten, een bij Peter Cloot, de ander bij Matthijs Cloot. Deze laatste was luitenant-voogd van Heerlen.

In 1670 woonde in het huis de familie Hockels. Vader Nicolaes was schatheffer (gemeenteontvanger) van Heerlen. Zijn zoon Nicolaas was schepen van Heerlen. Uit de Banksnotulen van 1692 blijkt, dat in het huis De Croon de “Regeringskamer” was, waar het Banksbestuur (bestuur van de Schepenbank) vergaderde.

In 1695 kwam het huis in bezit van Georg Wilhelm Frens, advocaat en gasthuismeester van Heerlen. Deze laatste functie omvatte het beheer over de pachten en landerijen van het Gasthuis of Armenhuis. Johan Georg Wilhelm Frens, zoon van laatstgenoemde, was practizijn (advocaat) en notaris.

Ruim een eeuw later, in 1819, bij een registratie van personen en vee, woonde in huis de Croon de weduwe Kemmerling met haar vijf kinderen. Haar overleden echtgenoot was Johan Gerard Kemmerling. Hij werd in 1805 maire (burgemeester) en officier de l’ état civil (=ambtenaar van de burgerlijke stand) in Heerlen. Van 1815-1818 was hij burgemeester van Heerlen. Van 1801-1818 was hij daarnaast notaris in Heerlen. Zijn weduwe woonde in 1841 nog steeds in het huis. In dat jaar verhuurde zij het huis de Croon aan het bestuur van het hertogdom Limburg. Namens dit bestuur trad de notaris Jan willem Lintjens op, burgemeester van Heerlen.

In 1865 woonden in het oostelijk nevengebouw van huis de Kroon de Zusters Franciscanessen van Heythuysen. Zij hadden dit gedeelte gehuurd. In 1870 vertrokken zij naar een nieuw klooster onder aan de Gasthuisstraat. Hun gedeelte van het huis de Kroon werd nu verhuurd aan P. J. Savelberg met zijn zusterorde. In 1875 kon deze laatste zijn gedeelte kopen.

Het hoofdgebouw van huis de Kroon werd in 1844 verkocht aan Nicolaas Willem Hubert Cuijpers. Hij bracht een brouwerij in het gekochte pand onder. Deze functie bleef het huis behouden tot 1917.

In dat jaar werd huis de Kroon verkocht aan de Vereniging Ons Limburg. Voortaan kreeg het de naam Ons Volkshuis. Het was het verenigingsgebouw van de R.K. Werkliedenbond. Er vonden vaak vergaderingen en discussieavonden plaats, waaraan onder andere bekende mensen als Mgr. Poels en de broers Jan en Jos Maenen deelnamen. 

Het pand werd in 1944 door brandbommen getroffen. De ruïne werd enkele jaren later gesloopt. 

Nadere bronnen en literatuur: