Onze archieven en collecties

« Terug naar Rijckheyt
Uw zoekacties: RK parochie H. Clemens te Merkelbeek, (1610), 1700 - 1980

283 RK parochie H. Clemens te Merkelbeek, (1610), 1700 - 1980

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Geschiedenis (1.1.)
283 RK parochie H. Clemens te Merkelbeek, (1610), 1700 - 1980
1. Inleiding
Geschiedenis (1.1.)
De eerste schriftelijke vermelding van Merkelbeek die momenteel bekend is komt uit het Landskapittel van Susteren dat dateert van 1234 waarin de zelfstandige parochie Merkelbeek werd genoemd. Tussen 1336 en ca. 1400 was de parochie echter niet meer zelfstandig en heeft zij korte tijd tot de eigendommen van het kapittel te Sittard toebehoord. Na 1400 behoorde de helft van de goederen van de parochie tot de leengoederen van Valkenburg, de andere helft behoorde wél aan de parochie zelf. Tot 1559 behoorde de parochie Merkelbeek tot het bisdom Luik, met de indeling van 1559 kwam Voerendaal tot het nieuwe bisdom Roermond te behoren.
Bij de overeenkomst tussen Spanje en de Staten-Generaal in 1661, vastgelegd in het partage-tractaat, viel de parochie Merkelbeek in Spaanse en vanaf 1713 in Oostenrijkse handen
Met de komst van de Fransen in 1794 veranderde de inrichting van de maatschappij compleet. Pastoor Henricus Daemen, die sinds 1766 pastoor was, leverde de kerkregisters in bij de Agent Municipal. Hij weigerde, net als vele pastoors met hem, de eed van haat af te leggen en vluchtte naar Gangelt in 1798. De onder de Fransen uitgevoerde afschaffing van de kerkelijke tienden, de confiscatie van kerkelijke goederen en vermogens, zowel roerend als onroerend, ondermijnden de financiele positie van de parochies. Ook werden de burgerregistratie, de armenzorg en het onderwijs onttrokken aan de kerkelijke invloedssfeer, en dat alles zorgde ervoor dat kerken, parochies en pastoors lijnrecht tegenover de overheid kwamen te staan. In 1801 werd de parochie Merkelbeek wederom ingedeeld bij het bisdom Luik en pas bij het herstel van de Nederlandse bisschoppelijke hierarchie in 1853 kwam de parochie wederom onder het bisdom Roermond te ressorteren
Over het kerkgebouw is voor de 18e eeuw niet veel bekend. Tussen 1669 en 1722 werd de parochiekerk uitgebreid met een vijfzijdig koor en in 1746 werd een nieuwe klokkentoren gebouwd. In 1719 wordt de kerk door Lotharingse troepen die tengevolge van de succesieoorlogen huis hielden in de regio, beschadigd. De ligging van de kerk ten opzichte van de twee woonkernen Merkelbeek en Douvergenhout was immer een punt van strijd en regelmatig gingen er dan ook stemmen op voor nieuwbouw in één der kernen. Rond 1844 ontaard dit in een felgevoerde polemiek over de al dan niet bouwvallige staat van het kerkgebouw en de noodzaak tot de nieuwbouw van een kerk elders. Van nieuwbouw of verbouwing van de bestaande kerk kwam het echter niet. In 1871 laaidde deze strijd toch weer even op met als toegevoegd element het te kleine kerkhof. De uitbreiding werd gerealiseerd direct naast de oude kerk dit zeer tegen de zin van enkele parochianen. In 1876 werd pas begonnen met de daadwerkelijke nieuwbouw van een kerk direct naast het gemeentehuis. De nieuwe parochiekerk werd ingewijd in 1879.
De oude parochiekerk, het oude kerkhof en de pastorie werden in eigendom overgedragen aan de Zusters van het Kostbaar Bloed uit Sittard die er hun intrek in namen en er tot 1892 verbleven. Daarna namen de Benedictijnen uit Afflighem intrek in de oude parochiekerk die er tot 1923 verbleven waarna zij naar hun nieuwe onderkomen te Mamelis vertrokken. Het benedictijnenklooster werd wederom overgenomen door de Carmelieten. In 1935 werd de parochie kerk aanmerkelijk uitgebreid en alhoewel de uitbreiding binnen een jaar werd gerealiseerd vond de inwijding pas plaats in 1938
Verantwoording van de inventarisatie (1.2.)

Kenmerken

Datering:
(1610), 1700 - 1980
Auteur:
G.Luykx
Titel:
RK parochie H. Clemens te Merkelbeek, (1610), 1700 - 1980
Openbaarheid:
50 jaar met uitzonderingen met een langere openbaarheidsbeperking
Omvang:
2,92 mtr.
Toegang:
Inventaris
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld.
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Rijckheyt, Centrum voor Regionale Geschiedenis, Heerlen. Toegang 283 RK parochie H. Clemens te Merkelbeek, (1610), 1700 - 1980
VERKORT:
NL-HrlRi 283