Amerikaans Restcenter te Heerlen 1944-1945

Op 17 september 1944 werd Heerlen door Amerikaanse troepen bevrijd. De Heerlense bevolking juichte de bevrijders toe na vier lange jaren onderdrukking door Hitler-Duitsland. Veel Amerikaanse soldaten hadden te maken gekregen met een onverzettelijke vijand die zich niet zomaar overgaf. Vanaf juni 1944 waren veel Amerikaanse soldaten getekend door strijd. Het geallieerde opperbevel besefte dat Hitler-Duitsland de oorlog niet lang meer vol kon houden. Daarom werd besloten om aandacht te schenken aan integratie van Amerikaanse soldaten in de samenleving. Om te beginnen moesten Amerikaanse soldaten uitrusten en kennis maken met de 'gewone' burgersamenleving. Restcenters werden speciaal opgericht om soldaten uit te laten rusten, zowel fysiek als mentaal. Fysiek kwamen sommige soldaten bij in die rustplaatsen, mentaal was een ander verhaal. De oorlog had veel littekens veroorzaakt en veel Amerikaanse soldaten hadden traumatische ervaringen.

Het Amerikaanse Rode Kruis kreeg het verzoek van Washington om áchter de fronten recreatieve centra op te zetten voor het opvangen van verlofgangers die terugkeerden van het front. Al vanaf 1943 werden 'serviceclubs' opgericht voor Britse militairen. Restcenters werden vanaf juni 1944 opgericht. Onder andere in Maastricht, Valkenburg en Heerlen. In Heerlen konden Amerikaanse militairen van een driedaagse rustperiode genieten. Gratis maaltijden werden verstrekt. Amerikaanse militairen die in Heerlen verbleven moesten zich aan kledingvoorschriften houden: nette pakken met stropdassen waren vereist. De Oranje-Nassau I bood de soldaten de gelegenheid zich te douchen. Restcenter Heerlen werd opgericht door het 9de Leger (Ninth Army). Met behulp van een identificatiekaart konden Amerikaanse soldaten gebruik maken van de vele diensten van Restcenter Heerlen: maaltijden, films, voorstellingen etc. Restcenter Heerlen functioneerde van eind 1944 vóór het Ardennenoffensief en daarna onafgebroken tot eind augustus 1945. Restcenter Heerlen bestond uit verschillende panden, enkele voorbeelden volgen.

Aan de Saroleastraat 48 was de 'GI-Round Up-Beergarden' gevestigd. Het ging hier om een voormalig café 'UNION' van J. Schiffers. De Beergarden ging dagelijks om 13:00 uur open en sloot om 21:00 uur. Het totale personeel omvatte 24 personen inclusief een 'civilian manager'. Aan het hoofd stond een staff-sergeant. De toegang van de Beergarden was alleen voor Amerikaanse soldaten, Engelse militairen kwamen er niet in. Aan de Saroleastraat 40-42 was 'The Sugar Bowl' gevestigd, een ijszaak (Ice Cream Bar). In 1945 werd de Lunchroom Patisserie Verheugen-Janssen omgedoopt tot Ice Cream Bar. Ramen aan de voorzijde waren wit geschilderd omdat men anders tegen de apparatuur aankeek. Aan de Saroleastraat nummer 14 was 'The Officers Club' gevestigd. In genoemd pand bevond zich het Neerlandia Hotel. Hotel Neerlandia was een hotel waar officieren verbleven. Aan de Saroleastraat 8 was 'The Finance Office' gevestigd. Hier bevond zich modezaak Hollekamp. Onder het pand was het Finance Office gevestigd. Soldaten konden hier hun financiële zaken regelen. Tickets werden verstrekt voor films in het Hollandia-Theater. In 'Ruto's Café' (hoek Promenade warenhuis V&D) werden maaltijden geserveerd voor Amerikaanse soldaten. Burgerpersoneel van de diverse vestigingen van het Restcenter konden hier ook eten.

Voor de Amerikaanse soldaten die in Heerlen kwamen werd een map opgesteld waarin Restcenter Heerlen (en haar panden) waren aangegeven. De belangrijkste panden en voorzieningen worden genoemd: treinstation, Royal Theater, Joodse synagoge, postkantoor, G.I. Round-Up (bier), Hollandia Theater, Ruto's Café, Neerlandia Hotel, St. Pancratiuskerk, Red Cross Donut Dugout, Protestantse kerk, militaire politie, Miami Hotel, Grand Hotel (officieren), Paramount Theater, Los Angeles Hotel, douchen bij de ON-I, New York Hotel, Katholieke kerk, HRC zwembad, Heerlen - Biltmore, Houston Hotel, Philadelphia Hotel, Katholieke kerk, eerste hulp, kapperszaak, The Windmill, Sugar Bowl (Ice Cream). In het Hollandia Theater werden Amerikaanse films vertoond zoals 'Ministry of Fear', 'Practically Yours' en 'Suspect'.

 

Nadere bronnen en literatuur:

Pauwels, P (2004). Een wandeling langs de voormalige panden van Rest Center Heerlen 1944-1945. Gemeente Heerlen.

Onze archieven en collecties